كورته‌یه‌ك له‌سه‌ر ژیانی گالیلۆ گالیلی (Galileo Galilei)
ئه‌م زانایه له( 15 فبراير 1564)له‌دایك بوه وه له ( - 8 يناير 1642)
وه‌فاتی كردوه . له زانا بوه له فه‌له‌كناسی و فه‌ی له‌سوف بوه وه فیزیایی
خه‌لكی "ئیتالیا" یه و له "بیزا" له‌دایك بوه .وه‌كه‌سیكی عه‌قیده كاثۆلیكی بوه واتا نصرانیه .
هه‌رخویندكار بوو كه سه‌لماندی هیچ په‌یوه‌ندیه‌ك نیه له‌نیوان ئه‌و جولانه و ئه‌و دوریه‌ی به‌ندۆلیكی له‌راوه ده‌یبریت .وه چه‌ندین بیردۆزی بیركاری راست كرده‌وه له‌وانه
((زانایانی ئه‌و سه‌رده‌مه پیان وا بوو كه دووته‌ن له ئاسمانه‌وه بینه خوار كامه‌یان بارستای زیاتر بیت ئه‌و زووتر ده‌گاته زه‌وی . به‌لام هات ئه‌مه‌ی راست كرده‌وه به بیركاری وه بۆسه‌لماندنی له‌لوتكه‌ی بورجی (بیزا) 5ته‌نی باستای جیاوازی فریدایه خواره‌وه بینی له‌یه‌ك كاتدا ده‌گه‌نه خواره‌وه)
به‌راستی نوسین له‌سه‌ر ئه‌م زانایه گه‌وره‌یه زۆره وه‌زۆری ده‌ویت ئه‌وه‌ی
من ویستم ته‌نا ناسینیكی ئه‌م زانایه گه‌وره‌بوو .. پاشان ریره‌وی كه‌نیسه و ئه‌م زانایه .
ئه‌م زانا گه‌وره له سالی 1616 دادگایی ده‌كریت له‌لایه‌ن كه‌نیسه‌وه
ده‌وانن بۆ؟
چونكه كه‌نیسه له‌م كاته‌دا خۆی به‌ستبۆه به بیردۆزه یۆنانیه‌كان ،كه‌پیش نصرانیه‌ت بیردۆزی ئه‌وه هه بوو ((زه‌وی چه‌قه ئه‌ستیره‌و ئاسمانه‌كان به‌دوریدا ده سورینه‌وه )) له‌كاتیكدا كه گالیلۆ وتی نا ئه‌مه هه‌له‌یه و زه‌وی به‌دوری خۆر دا ده‌سوریته‌وه وه واتا خۆر چه‌قه . نه‌ك زه‌وی كه‌وته ناو ئه‌وه‌ی كه ره‌خنه له كه‌نیسه بگریت و له‌بیرورایان دواتره كه‌وته موناقه‌شه‌ی
پاپا ( أوربان الثامن) ئه‌ویش سه‌رسام بوو به بیرۆكه‌كه‌ی و بیردۆزه‌كه‌ی به‌لام مادام به‌ئاشكرا گالیلۆ به‌رگری كرد له نمونه‌كه‌ی (كوبرنيكوس)كه‌وته كیشه‌وه له‌گه‌ل ئه‌و كه‌سانه‌ی كه ده‌یانوت زه‌وی چه‌قه . دواتر شكایه‌تی لیكرا له‌لای پاپا به‌به‌لگه‌ی ئه‌وه‌ی كه پیچه‌وانه‌ی ئه‌و ته‌فسره قسه‌ده‌كات كه بۆهه‌ندیك ئایه‌تی " تورات"مان كردوه . دادگای كرا زانای بیتاوان و له‌م رۆژه‌وه
ریگریكرا له‌ویه باسی بیردۆزه‌كه‌ی بكات و له‌مالی خۆی بمینته‌وه .
ئائه‌وه‌یه كه‌نیسه كه رگری كرد له‌سه‌ر هه‌لدانی زانایه‌كی ئاوا شاره‌زاو بلیمه‌ت به‌راستی من سه‌رم سوماوه له م زانایه‌و زۆر پیی معجه‌بم له‌وه‌ی كه نه‌یتوانی راستی بشاریته‌وه هات به‌رگری كرد له‌راستی . زۆر له موسلمانان ده‌ترسن له‌ویه راستی بلین ده‌ترسن له‌ویه خه‌لكی چیتر ویان بۆنه‌گرن چونكه راستیان وتوه خه‌لكیان پیگرینگتره له‌وه‌ی راستی بلین
ده‌بینن ئه‌م زانایه نه‌ترسا له‌وتنی راستی و به‌رگری له‌حه‌ق كرد دواتر حه‌ق رون بۆوه كه ئیستا په‌یكه‌ری هه‌یه له ڤاتیكان كه 2008 بۆی دروست كرا .
دادگای كردنی زانایه‌كی واگه‌وره به‌دریژای میژوو مشتومری له‌سه‌ر بوو
1- له سالی 1741 پاپا بنديكتی چوارده فرمانی ده‌ركرد به چاپكردنی كتیبه‌كاین گالیلۆ .
2- له‌سه‌رده‌می پاپا بيوسی حه‌وته‌م سالی 1822 فرمانكرا به چاپكردنی ئه‌وكتیبانه‌ی (كۆپه‌رنیكۆس ) كه‌باس له سیسته‌می خۆر ده‌كه‌ن .
3- له سالی 1939پاپا بیوسی دوانزه‌هه‌م وتی ده‌رباره‌ی گالیلۆ (("أكثر أبطال البحوث شجاعة... لم يخش من العقبات والمخاطر ولا حتى من الموت"))
واتا (( گه‌وره‌ترین پاله‌وانه‌كانی لیكۆلینه‌وه بوو ... نه‌ترسا له سزادان و ریگری لیكردن هه‌تا له‌مردنیش نه‌ترسا ))
منیش ده‌لیم (( ئائاوا باسی ئه‌و كه‌سه ده‌كه‌ن كه به‌ده‌ستی خۆیان چرای زانستیان لیكپكرده‌وه ده‌بینن چۆن په‌شیمان بونه‌وه
ده‌بینن چیان به‌سه‌ر هات په‌له‌یه‌كی ره‌شی كه‌نیسه‌یه دژ به‌زانست و زانیاری . به‌لام چۆن هه‌له‌ی خۆیان چاك بكه‌نه‌وه بلین چی . ئاوا راستی ده‌رده‌كه‌ویت .. هه‌رچه‌نده راستی شاردراوه بیت هه‌رده‌رده‌كه‌ویت... دوای هه‌وره ره‌شه‌كان كاتی خۆرهه‌لاتنه ))
4- له سالی 31 أكتوبر 1992 ده‌سته‌یه‌كی زانستی راپرۆتیكیان به‌رز كرده‌وه بۆ پاپا يوحنا بولس الثاني وه له‌سه‌ر ئه‌م بنچینه پاپا وتاریكی دا
وه تیایدا داوای لیبردنی كرد له گالیلۆ وه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی به‌سه‌ری هات له له‌سالی 1623 له‌به‌رامبه‌ر ڤاتیكان .
5- له‌سالی 2008 په‌یكه‌ریك له دیواره‌كانی ڤاتیكان دروستكرا بۆراستكردنه‌ویه هه‌له‌ی ڤاتیكان به‌رامبه‌ر گالیلۆ و گه‌رانه‌وه‌ی ریزو حورمه‌ت بۆ زانای سه‌ربه‌رز و ریسوا بون بۆكه‌نیسه .
له‌كۆتایدا پیتان ده‌لیم ئه‌ی خوینه‌ری ئه‌زیزم ببینه ئه‌نجامی راستی وتن چیه ؟؟ ئایا زیانی كرد له‌وه‌ی راستی وت یان پیكای ؟ بیگومان قازانجی كرد
وه ده‌بیت به‌م شیوه پاپاكان داوای لیبردنی لیبكه‌ن و به‌سه‌ر شۆریه‌وه باس له‌گه‌وره‌ی ئه‌م زانایه پایه به‌رزه بكه‌ن .. به‌راستی نمونه‌ی كۆلنه‌دان و بیهیوا نه‌بونه له‌وه‌ی راستی بلیت .. من كاتیك گه ژیاننامه‌كه‌یم خوینده‌وه فرمیسك له‌اوم هات كه هه‌ركه‌س راستی بویت هه‌رده‌رده‌كه‌وت
وه باطل هه‌میشه سه ر شۆره ... گالیلۆ نمونه‌ی بویری و ئازایه‌تی
راسته موسلمان نیه به‌لام ئه‌وه مانای ئه‌وه نیه موسلمان له‌گه‌ل زانست نیه من شانازی به‌م جۆره كه‌سه‌وه ده‌كه‌م . كه ژیانی دانا له‌پیناو وتنی راستی .
وته‌ه‌یكی زۆر جوانی هه‌یه كه ئه‌مرۆ بولام كرده‌وه ^_^
ئه‌مه وته‌كه‌یه‌تی من له دوودیردا كۆمكرده‌وه كردمه كوردی ^_^
له‌كتیبی "ساجياتوري" سالی 1623
((" توجد الفلسفة في هذا الكتاب الكبير، كتاب الكون، وهو مفتوح لنا باستمرار. ولكن لا يمكننا فهم الكتاب إذا لم نعرف اللغة التي كتب بها ولم نحاول تعلم الحروف المستخدمة في كتابته. إنه مكتوب بلغة الرياضيات ولغتها هي الدوائر، والمثلثات وأشكالٌ أخرى هندسية، وبدونها فلا يستطيع الإنسان فهم حتى كلمة واحدة من الطبيعة والكون، وبدونها يضل الإنسان في دهليزٍ كبيرٍ مظلم."))
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق